بررسی جایگاه افغانستان جدید در مجموعه‌های امنیتی منطقه‌ای از آسیای مرکزی تا آسیای جنوبی

هدف این نوشتار بررسی جایگاه افغانستان در مجموعه‌های امنیتی منطقه‌ای است. با تغییر روابط دوقطبی جنگ سرد، مناطق و جایگاه کشورها در آن‌ها نقش مهمی در تحلیل‌های امنیتی پیدا کردند؛ اما پژوهشگران مختلف دربارۀ جایگاه کشورها در مناطق امنیتی دیدگاه‌های متفاوتی دارند. افغانستان از کشورهایی است که در مورد آن رویکردهای مختلفی وجود دارد و آن را در مجموعه‌های امنیتی گوناگونی قرار می‌دهند. پرسش اصلی نوشتار حاضر این است که افغانستان در کدام مجموعۀ امنیتی منطقه‌ای قرار می‌گیرد. در پاسخ، این فرضیه مطرح می‌شود که افغانستان با توجه به نزدیکی جغرافیایی، وابستگی‌های امنیتی، گسترش روابط اقتصادی و وجود الگوهای دوستی و دشمنی با کشورهای جنوب آسیا در مجموعۀ امنیتی منطقۀ آسیای جنوبی قرار می‌گیرد. برای بررسی این فرضیه از  نظریۀ مجموعۀ امنیتی منطقه‌ای استفاده می‌شود. روش آزمون فرضیه، دوبعدی است و از روش‌های مقایسه‌ای و برهان خلف استفاده می‌شود. با استفاده از این روش، ابتدا نشان داده می‌شود که با وجود شباهت‌های فراوان افغانستان با کشورهای خاورمیانه و آسیای مرکزی، عوامل متعددی سبب می‌شود که افغانستان خارج از مجموعه‌های امنیتی آسیای مرکزی و خاورمیانه قرار گیرد. سپس با توجه به شاخص‌های شکل‌گیری مجموعه‌های امنیتی، روابط افغانستان با منطقۀ آسیای جنوبی و به‌ویژه دو قدرت تأثیرگذار در این منطقه یعنی هند و پاکستان بررسی می‌شود. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که با تشدید رقابت هند و پاکستان در افغانستان، حضور این کشور در مجموعۀ امنیتی آسیای جنوبی به واقعیت نزدیک‌تر است.